ابوالحسن بنی صدر یک ایرانی پرچمدار پیشتاز تغییر جهان به زیستگاهی درخور انسان ها، متن سخنرانی ژاله وفا در مراسم یاد بود ابوالحسن بنی صدر:
از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر یادگاری که در این گنبد دوار بماند
زندگی من و بسیاری از دوستان و همراهان مبارزم در مسیری قرار گرفت که برخورداری از موهبت درک وجود عزیزی ارجمند همچون آقای بنی صدر، خود به نعمتی در حد معجزه شباهت دارد. از اینرو، همه ما می دانیم که مسئولیت قدردانی و بجا آوردن دین برخورداری از چنین نعمتی نیز، بسیار سنگین است.
چرا که صرف آشنایی با وی تعهد آور بود و هست و خواهد ماند.
تعهد به دریافت مفاهیم سترگی که ویژگی های بارز شخصیت وی را تشکیل می دادند، همچون: وطن دوستی، شجاعت، مقاومت، خلاقیت، امیدواری، توانایی، جسارت متفکر بودن، آزادگی، به هویت ایرانی و شرقی بودن خود مفتخر بودن، مستقل بودن، مردمی بودن، مهربان بودن، صدیق بودن، پاکدل و پاکدست بودن، جسور بودن، صاحب کرامت و شرافت بودن، به مبارزه و لوازمش منجمله اخلاق متعهد بودن، به بیان استقلال و آزادی ملتزم بودن، به خشونت زدایی و عمل به حق مشوق بودن، به عهد خود با مردم وفادار بودن، به عشق به دانش متصف بودن و به یگانگی صداقت و یکرنگی در مقام نظر و عمل مفتخر بودن، با اسلام بعنوان باور به مثابه بیان استقلال و آزادی و عدالت ملتزم بودن و …
زندگی بنی صدر و نیز اندیشه وی چه در زمان مبارزه اش با استبداد شاهی و تأسی به اصل موازنه عدمی و هم منشی با دکتر محمد مصدق و از سال ۱۳۴۰ (بنا بر خاطراتش از زندان در آن سال) در تدارک انقلاب بودن و چه در مبارزه با استبداد دینی، نقشی اساسی و بسزا در حیات ملی ایران معاصر داشته است.
از باورش به جمهوریت و اولین ریاست جمهوری تاریخ ایران گشتن و مورد وثوق اکثریتی از جامعه ایران واقع شدن،
تا حضور در جبهه های دفاع از خاک وطن و سازماندهی دفاع شرافتمندانه یک ملت،
از پی گرفتن مشی استقلال و آزادی و عدالت اجتماعی بر میزان عدالت گرفته،
تا دفاع از حقوق مردم ایران در مقابله با استبداد نو پا، و تأکید بر حقوق ذاتی انسان ها و حق رهبری همگانی،
از دفاع از اهداف انقلاب مردم ایران و انقلاب را امری جهانی دانستن و انقلاب را داشته بس مهم و ارزشمند مردم ایران و نه متعلق به استبدادیان غاصب دانستن،
تا دفاع از تمامیت ارضی وطن و اتخاذ سیاست حافظ حقوق ملی و وارد آوردن شوک بزرگ نفتی به غرب در دوران ریاست جموریش که به دومین شوک بزرگ نفتی معروف است– با کاستن از میزان تولید نفت از ۶ میلیون بشکه در روز در آخرین دوره شاه به روزانه ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه- و جلوگیری از حراج ثروت ملی و رساندن قیمت آن به یمن انقلاب از ۱۳ دلار در هر بشکه به ۳۱ تا ۴۰ دلار در بازار آزاد، و افشای زد و بند پنهان استبدادیان با قدرت های بیگانه و در رأس آن امریکا و اسرائیل، و مخالفت صریح و بی پرده با گروگانگیری که محرز شد طرحی آمریکایی بوده که به دست دست نشاندگان سیاست غرب در ایران به اجرا گذاشته شده و چون بنی صدر “جرمش آن بود که اسرار هویدا می کرد”، به این دو دلیل عمده (شوک نفتی و آشکار کردن روابط پنهان نظام ولایت فقیه با امریکا و اسرائیل) برضد وی و در واقع بر ضد رای یک ملت، با همدستی غرب و دست نشاندگان درون نظام، کودتایی انجام یافت.
از دفاع بی محابا و صریح از حق حیات هموطنانی که خونشان را مستبدان به ناحق به نام دین ریختند و مخالفت صریح با شکنجه و اعدام،
تا تدوین حقوق پنجگانه و قانونی اساسی بر مبنای این حقوق و باقی گذاشتن میراثی بس گران بها برای نسل امروز و نسل های آینده وطن تا آینده ایران بر مبنای حقوق انسانی و شهروندی و ملی و نقش حقوند و بایسته ایران در جهان و حفظ حقوق طبیعت شکل گیرد،
همه، سیر زندگی وی است.
سیر زندگی وی بر یک خط مستمر و مستقیم، همه، شهادتِ آشکار و مبینی بر نقش گذشته و حال وی در تاریخ معاصر ایران و بخشی از واقعیت بس ارزشمند حیات ملی ایران و ایرانیان در گذشته و حال و آینده است.
این ویژگی های بارز بنی صدر، وی را در امروز، نماد مقاومت ملی و ایستادگی مردم ایران بر استقلال وآزادی و عدالت،
و در فردای آزادی ایران، منش وی محور وفاق ملی و تفاهم ملی و نقطه تلاقی پلورالیسم نظری و عملی همه شهروندان ایرانی که بر اساس ارزش های جهان شمول، دل در گرو حفظ و بازسازی وطن دارند، قرار می دهد.
نظام مستبد ولایت مطلقه فقیه، هم با کودتا، هم با حربه سانسورِ همه جانبه، هم با اتهام زنی های بی وقفه، و هم تهدید وی به ترور فیزیکی و عدم رعایت اصل بر برائت در حق وی، موفق نشد از تحسین وی، توسط همگان، از مخالف تا موافق، جلوگیری بعمل آورد.
اتفاق نظر اپوزیسیون فعال و مبارز ایران بر ایستادگیِ ابوالحسن بنی صدر بر اصول استقلال و آزادی و وطن دوستی وی و مدافع حقوق انسان بودن و یکرنگی و پاکدست بودن وی، خود ضربه ای بس محکم به نظام حاکم و صحه بر این امر بود که ملت ایران ملتی قدر شناس است.
به رأی العین می بینم،
عشق بی نهایت وی به وطنش ایران و هنر بزرگ وی در دوست داشتن همه انسان ها و جهانی بی تبعیض و بدون سلطه، روح بزرگ وی را در بلندگاه تاریخ، حی و حاضر و شاهد قرار می دهد،
و با برافراشتن پرچم مقاومت کاوه، ایران و ایرانی را به پیشتازی در تغییر جهان به آزادی و آبادی فرا می‌خواند،
و صدای او در عمق جان ما طنین می‌افکند:
دوباره، یک روز آشنا،
سیاهی از خانه می رود
اگر چه صد ساله مرده ام،
به گور خود خواهم ایستاد
که بر دَرَم قلب اهرمن،
ز نعره ی آنچنان خویش
دوباره می‌سازمت وطن!
اگر چه با خشت جان خویش
ستون به سقف تو می‌زنم،
اگر چه با استخوان خویش.
یادش گرامی که به راه وی وفا داشته و خواهیم داشت.
راهش پر رهرو باد.
