وضعیت سنجی دویست و چهل و چهارم: بررسی مشکلات کیفی طرح مسکن مهر

ژاله وفا :

وضعیت سنجی مسکن مهر در واقع مکان‌یابی و ساخت مسکن (حداکثر با زیربنای ۷۵ متر) در زمینهای حکومتی و واگذاری آنها به صورت اجاره‌ی ۹۹ ساله به اقشار کم درآمد واجد شرایط با حداکثر۲۰ درصد قیمت منطقه‌ای بود. افراد واجد شرایط نیز به افرادی اطلاق می‌شد که ۱- فاقد مسکن (از تاریخ ۱/۱/۱۳۸۴ فاقد زمین مسکونی یا واحد مسکونی و از ۲۲/۱۱/۱۳۵۷ زمین حکومتی دریافت نکرده باشند) ۲- متأهل و یا سرپرست خانوار و ۳- سابقه سکونت حداقل پنج سال در شهر مورد تقاضا داشته باشند.

آقای طیب نیا “وزیر” اقتصاد حکومت اول روحانی در باره مسکن مهر گفته بود “با چاپ کردن پول بدون پشتوانه، تورم را به عنوان یک مالیات به عامه مردم تحمیل کردیم و از محل مالیاتی که از عموم مردم گرفته‌ایم، برای بخشی از جامعه مسکن تهیه کردیم.”

قابل توجه اینکه نمونه‌هایی از پروژه‌های مسکن در دنیا وجود دارند که به‌رغم سرمایه‌گذاری‌های کلان عمومی و حکومتی به جهت بی‌توجهی به برخی از جنبه‌های اجتماعی سکونت، به شهر ارواح Guest City تبدیل و در نهایت رها شده‌اند. نمونه‌های بیشتری از پروژه‌های مسکن اجتماعی در کشورهای توسعه یافته وجود دارد که به جهت تمرکز گروه‌های خاص، فقرا و مجرمان و بی‌توجهی به برنامه‌ریزی اجتماعی این نواحی، با بدنام شدن Stigma، ناگزیر از تخریب و بازسازی مجدد شده‌اند.

به این سئوال که آیا پروژه مسکن مهر پروژه موفقی بوده است یا خیر را میتوان بدین صورت پاسخ داد :در زمینه کمّی در وضعیت سنجی 243 پاسخ داده‌ایم اما از لحاظ کیفی صرف نظر از نوع اجرا، مسکن مهر به لحاظ متصل یا منفصل بودن، اندازه شهری که در آن اجرا شده و وضعیت بازار مسکن در آن شهر، بسیار متنوع و متفاوت است. لذا میزان موفقیت در دستیابی به اهداف تعریف شده در پروژه‌های مختلف متفاوت خواهد بود. همچنین هریک از پروژه‌های مسکن مهر نیز ممکن است در رسیدن به برخی از اهداف مثلا تأمین سرپناه، موفق ولی در هدف دیگری مثل تأمین مسکن در مفهوم عام آن یعنی فضای مناسب و باکیفیت برای زندگی، موفق نباشند و یا در تأمین زیرساختهای ارتباطی و خدمات روبنایی به درجاتی از موفقیت رسیده باشند.

❋ کیفیت وامکانات و الزامات مسکن:

یکی از شاخص‌هایی که در تعیین کیفیت مسکن بسیار مهم بوده و در برنامه ریزی مسکن جزء جدایی ناپذیر مسکن است، امکانات والزامات و خدمات اساسی مسکن است. در واقع تأمین ضروزتهای رفاهی مکمل مسکن در کنار تأمین سرپناه امن و سالم از جمله نیازهای اساسی سکونتی به شمار می‌روند، که نقش مهمی در تأمین سلامت و رفاه جسمی دارند. در نظر گرفتن تسهیلات و خدمات مناسب، موجب میزان دسترسی به بهداشت مسکن و در نتیجه سلامتی ساکنان آن می‌شود.

ازجمله عوامل مؤثر در این باره را می‌توان میزان برخورداری از خدمات اساسی همچون شبکه برق سراسری، گاز لوله کشی تسهیلات آشپزخانه، حمام و دست‌شویی بهداشتی دانست (بزی و جواهری،1390: 197).به تدریج که مسکن از حالت تک منظوری خارج و علاوه بر جنبۀ سرپناه بودن آن، جنبه های دیگری از رفاه و آسایش اجتماعی نیز اضافه می‌شود، حدود برخورداری واحدهای مسکونی از تسهیلات و تجهیزات ضرور زندگی خود به صورت شاخص جدیدی برای ارزیابی وضع واحدهای مسکونی در می‌آید.

●شاخص های ضروری مسکن:

1- مقاومت و پایداری مناسب بنا 2دسترسی به آب لوله‌کشی، 3- دسترسی به شبکه گاز لوله‌کشی، 4-دسترسی به خط تلفن ثابت، 5-دسترسی به برق، 6- سامانه حرارت مرکزی، 7- سامانه حرارت و برودت مرکزی، 8-دارا بودن حداقل آشپزخانه، ‌9-حداقل حمام و 10-حداقل توالت.

●شاخص‌های شبکه جمع‌آوری فاضلاب شهری:

1-شبکه فاضلاب عمومی، 2- شبکه فاضلاب اختصاصی، 3- مخزن ویژه یا سپتیک تانک، 4- چاه جذبی و 5- محیط اطراف.

❋ استاندارد مصالح ساختمانی در ایران و در مسکن مهر:

طول عمر هر سازه به نوع سازه و مصالح به کار رفته و نحوه نگهداری آن مرتبط است و شرایط خاص جغرافیایی کشورمان و قرار گرفتن ایران بر گسل‌های زلزله‌ خیز ضرورت ساخت واحد‌های مسکونی استاندارد و مقاوم در برابر سوانح طبیعی را دو چندان می‌سازد.

علاوه بر الزامات نظارت بر ساخت‌و ساز واحدهای مسکونی مقاوم در برابر طبیعت، استفاده از مصالح ساختمانی مناسب و استاندارد از پیش شرط‌های تحقق این هدف است. با وجود این استفاده از مصالح ساختمانی بی‌کیفیت و عدم‌ رعایت استانداردهای ساخت‌و ساز تلفات جانی و خسارات مالی بسیاری را برای مردم ایجاد کرده است.

بر این اساس به گفته مسئولین طی یک دهه گذشته نظارت بر تولید و عرضه مصالح ساختمانی متناسب با استانداردهای مصوب مدنظر قرار گرفت و استانداردهای اجباری مصالح ساختمانی با تفاهمنامه سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و مرکز تحقیقات ساختمان تدوین شد و از سال85 نظارت بر اجرای این استانداردها مورد توجه واقع شد. به‌رغم اقدامات انجام شده برای تولید و استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد طی سال‌های اخیر، هنوز هم به‌کارگیری مصالح ساختمانی غیراستاندارد سهم عمده‌ای در ساخت‌و ساز واحدهای مسکونی دارد و برخی خبرها حتی از استفاده از این مصالح در پروژه‌های مسکن مهر حکایت دارد.

درمورد بررسی کم و کیف اجرای استانداردهای اجباری مصالح ساختمانی فریدون بلغاری، مدیرکل نظارت بر اجرای استانداردهای فلزی و انرژی سازمان ملی استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران معتقد است( همشهری ۲۶ مهر ۱۳۹۱ ) :براساس گزارش‌های آماری در سال 85 از حدود هشت هزار واحد تولیدی مصالح ساختمانی که تحت کنترل مؤسسه استاندارد بود به‌طور متوسط حدود 37درصد این واحدها نشان استاندارد داشتند. در برخی محصولات تعداد استانداردها حدود 10درصد، در برخی کالاها حدود یک درصد و در برخی دیگر که کیفیت بهتری داشت رقم‌های بالاتری را شاهد بودیم. مثلا از حدود هزارو 600واحد تولیدی شن و ماسه در سطح کشور تنها 12واحد محصولات کیفی متناسب با استانداردهای تعیین‌شده عرضه می‌کردند.

❋ عمر بنا و نحوه ساخت مسکن مهر : صنعتی یا سنتی:

میانگین عمر ساختمان در ایران 30 سال و یک سوم میانگین جهانی و بهره‌گیری از مصالح نامرغوب ساختمانی، یعنی به هدر دادن هنگفت سرمایه‌های ارزشمند ملی است. به گفته رئيس سازمان نظام مهندسي ساختمان كشور: ميانگين عمر مفيد واحدهاي مسكوني مهر نيز همانند ديگر ساخت و ساز هاي كشور حدود 30 سال است و بحث كيفيت ساخت و ساز خاص مسكن مهر نيست. او در عين حال ميانگين عمر ساختمان در كشور را يك سوم ميانگين جهاني آن خواند.

مهدی سالیانی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص وضعیت مسکن مهر در استان اظهار کرد: برنامه ریزی برای احداث حدود ۱۲۰ هزار واحد مسکن مهر در استان شده بود که عملیات ساخت حدود ۹۱ هزار واحد از این تعداد به پایان رسیده است. همچنین برنامه‌ریزی شده که نیمی از این ۳۰ هزار واحد باقی مانده در سال جاری و تا اوایل سال ۹۷ به پایان برسد. در استان خراسان رضوی در مجموع ۷۰ درصد واحدهای مسکن توسط تعاونی ها و ۳۰ درصد آن توسط انبوه سازان ساخته شده است.

مدیرکل دفتر عمرانی حمل و نقل و ترافیک استانداری خراسان رضوی تصریح کرد: اما کلیت موضوع با توجه به ساختاری که تعریف شده این است که کیفیت پروژه ها به نحوی است که تحت نظر سازمان نظام مهندسی ساخته شده و نظارت آن توسط ناظرین ذیصلاح این سازمان صورت گرفته است، ولی اینکه کیفیت آن ها به صورت صددرصدی اجرا شده یا نه، این امر به ماهیت پروژه و ناظرینی که در هر یک از پروژه ها مسئولیت داشتند و به چه صورتی توانستند به تعهداتشان عمل کنند، بازمی گردد.

اما زلزله سر پل ذهاب مسکن مهر که قرار بود سرپناه امن قشر محروم شود، معلوم کرد که از لحاظ کیفیت ساخت آنچنان هم استانداردها رعایت نشده‌اند و بسا با نخستین زلزله فرو می‌ریزد. اگر نظارت بر ساخت مسکن های مهر جدی بوده، پس چرا و چطور ساختمان های 2ساله مسکن مهر با یک زلزله به این روز افتاده اند؟

ما مطابق کدام استاندارد جهانی و با کدام مصالح درجه چند ساختمان ساخته ایم که با زلزله ای امکان ویرانی نسبی آن به همین راحتی فراهم می‌آید؟ به این مساله باز میگردیم.

❋ژاله وفا : ایرادت اصلی که به مسکن مهر وارد می دانند را از اظهار نظر مسئولین ساخت و مردم ساکن مسکن مهر جمع آوری نموده ام:

1- تخصیص منابع به مسکن مهر، به طور غیراصولی صورت گرفته است. نتیجه این شده است که تورم بسیار بالا رفت و در نهایت، قدرت خرید همه مردم ایران، از جمله خریداران مسکن های مهر به طرز ملموسی سقوط کرد.

2- تبدیل مسکن مهر از یک خدمت عمومی به یک پروژه شعاری و سیاسی باعث شد مقامات وقت، برای بالا بردن آمار و تحویل سریع‌تر مسکن های مهر، از کیفیت ساخت و سازها بکاهند و بسیاری از پروژه ها بدون مطالعات زمین شناسی ، بدون نظارت های مهندسی و با مصالح بی‌کیفیت ساخته شدند.

3- رئیس مرکز تحقیقات راه ، مسکن و شهرسازی: کیفیت مسکن مهر به علت قیمت پایین فدای سود سازندگان شده است. زمانیکه قیمت مسکن واقعی نباشد پیمانکاران سود را به کیفیت ترجیح می‌دهند.

4- جانمایی مسکن های مهر، بی توجه به ضرورت انجام مطالعات پایه ای و درک روابط ارگانیک شهری صورت گرفته و به طور کلی در برخی شهرها، غیر اصولی بوده است. بردن مسکن مهر به وسط بیابان‌ها یا یالای کوه‌ها از جمله شاهکارهای ویرانگری طرح بوده است! اگر هزینه صرف شده را به طور علمی و بر پایه سیاستگذاری صحیح و مطالعه شده در اموری نظیر بازسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری انجام می دادند نتایج حاصله تا این حد مخرّب نبود.

5- بی توجهی به جامعه شناسی مناطق مختلف و ایجاد ترکیب های ناهمگون جمعیتی در برخی مسکن های مهر، زمینه ساز بروز برخی آسیب های اجتماعی و بزه‌های اجتماعی در آینده خواهد بود.

6- در بسیاری از مسکن های مهر، زیرساخت هایی مانند مدرسه، مراکز درمانی، کلانتری و … لحاظ نشده است.

7-در مسکنهای مهر بعلت گران شدن قیمت تمام شده بایستی از مشاعات صرفنظر شود.

تعاونی‌های مسکن مهر با اطلاعاتی که پیمانکاران ساختمانی به آنها داده‌اند می‌گویند: اگر قرار باشد مشاعاتی از قبیل پارکینگ دو طبقه، لابی، سالن اجتماعات و … به پروژه مسکن مهر تحمیل شود هزینه تمام شده برای هر واحد ۵۰ تا ۶۰‌درصد افزایش پیدا می‌کند.

8– عدم توفیق در سیاست شهرهای جدید که مسکن مهر در آنها ساخته شده اند، عموما ناشی از این بوده که سیستم حمل و نقل انبوه و مناسب بین شهرهای جدید و شهرهای مادر ایجاد نشده است.

❋ مسکن مهر در سر پل ذهاب اعتماد هر خریداری را دچار خدشه کرد:

درباره مسکن مهر سرپل ذهاب؛ از همان اول که موضوع ریزش مسکن های مهر سرپل ذهاب مطرح شد، دعوا بر سر این است که 2 نفر کشته شده اند یا 250 نفر؟ عده‌ای با استناد به گفته های مدیر روابط عمومی اداره راه و شهرسازی کرمانشاه می‌گویند فقط دو نفر کشته شده اند و بنا براین مسکن مهر مشکلی نداشته است و گروهی با اشاره به سخنان نماینده مردم کرمانشاه در مجلس نظام که معتقداست 250 نفر در مسکن های مهر کشته شده اند، این پروژه را تخطئه می کنند.

در این باره باید گفت که حتی مرگ یک نفر هم زیاد است و نباید به استناد کم بودن تلفات، وجود مشکل را منکر شد. اما در کنار این موضوع مهم و انسانی، آنچه مغفول مانده این است که هر چند مسکن مهر سرپل ذهاب، کاملاً فرو نریخته،اما بخش اعظم بلوک های آسیب دیده در حال حاضر قابل استفاده نیستند.

این بدان معناست که ساکنان این مسکن ها که از اقشار آسیب پذیر هستند، بعد از سال ها صبر کردن و پرداخت هزینه های زیاد و دادن اقساط متعدد، خانه های خود را از دست داده اند و به نقطه قبل از صفر برگشته اند چون هم پول شان را از دست داده اند، هم خانه و کاشانه شان قابلیت سکونت مطمئن ندارد ،

❋اظهارات آخوندی ” وزیر” سابق راه و شهر سازی در باره مسکن مهر :

جالب توجه اینکه آخوندی “وزیر” راه و شهرسازی سابق خود در باره کیفیت ساخت و ساز مسکن مهر گفته است: ” 884 ساختمان شبیه پلاسکو در پردیس و پرند داریم. در زمستان سال 93 ، وی مسکن مهر را یک «طرح خیلی مزخرف» خواند. آذرماه سال 94 آخوندی مسکن مهر را یک طرح «شهر برانداز» دانست و در زمستان همان سال این طرح را عامل گران شدن 9 برابری مسکن در کشور معرفی کرد. چند روز بعد از این اظهارنظر، ” وزیر”راه و شهرسازی حکومت یازدهم درباره مسکن مهر گفته بود: «مسکن مهر تصویری است از انسان‌هایی که کالا هستند و می‌توانید در هرجایی از این سرزمین آنها را در قفس جا دهید.» آخوندی در دیماه سال 95 نیز گفته بود: «در حال حاضر وارث 170 هزار واحد مسکن مهر هستیم که متقاضی ندارد. آیا این خیانت در امانت نیست؟ آیا این مسجد ضرار نیست؟

❋ حاصل دو پژوهش در باره مسکن مهر در شهرک پردیس:

1-بررسی میزان کیفیت و رضایتمندی مردم ساکن پردیس: رضارضايى خبوشان و مرجان نعمتى مهر استاديار دانشكده معمارى و شهرسازى، دانشگاه بهشتى در پژوهشی تحت عنوان سنجش كيفيت محيط مسكونى دربرنامه مسكن مهر براساس نشانگرهاى كيفيت زندگى (موردپژوهش: مسكن مهر شهر جديد پرديس) معتقدند :

با توجه به مصوبه شوراى عالى شهرسازى و معمارى ايران و به دنبال مطرح شدن طرح ملى مسكن مهر در حومه تهران،سقف جمعيتى مجموعه شهرى تهران به 18ميليون نفر افزايش يافت. در همين راستا سقف جمعيتى شهر جديد پرديس در 17 كيلومترى شرق تهران در مسير جاده هراز نيز، از 202هزار نفر به 400هزار نفر افزايش يافت. با اين افزايش جمعيت، پروژه‌هاى متعدد مسكن مهر در اين شهر به اجرا درآمد.

محدوده مورد مطالعه پژوهش حاضر، مسكن مهر هسا، تنها پروژه مسكن مهرى است كه در آن سكونت صورت مىپذيرد. نتایج پژوهش نشان میدهد که ميزان دسترسى محله هسا به كاربرىهاى ورزشى و تجارى روزانه در وضعيت مطلوبى نيست، اما بايدتوجهكرد كه استانداردها براى شهر جديد پرديس نيز مناسب نيستتد، زيرا حوزه راهبردى (شهر پرديس) و به تبع آن، حوزه محلى در منطقه كوهستانى قرار گرفته است و با توجه به شيب آن و شبكه معابر محدوده، كه از نوع شريانى اصلى است، براى دسترسى پياده مناسب نيست.

در خصوص منظر شهرى نيز مى‌توان به جنس مصالح،رنگ و طراحى آن اشاره كرد. مصالح نماى محله ازمصالح سيمان استفاده شده است كه با طبيعت كوهستانى و مصالح بومى منطقه سازگار نيست. ديگر اينكه استفاده نامناسب از رنگ و استفاده از رنگهاى متفاوت منظره را به شدت نازيباكرده و استفاده از نماهاى يكسان منجر به ناخوانايى شديد محله شده است. به گونه‌اى كه تشخيص تمايز ميان ساختمانها براى افراد غريبه دشوار است.

این دو پژوهشگر نتیجه گیری کرده اند که: تمامى مشكلات شهرى يك مؤلفه كيفيت محيطى دارند، به بيان ديگر بسيارى از عدم مطلوبيتهاى محيطى به سرعت به مشكلات شهرى تبديل خواهند شد. به همين دليل در سالهاى اخير توجه به ابعاد پايدارى محيط، كيفيت زندگى و اجتماعات سالم باعث توجه بيشتر به ابعاد كيفيتى در محيطهاى شهرى و سكونتى شده است. الگوهاى ارزيابى از محيطهاى سكونتى،به ويژه در مورد كيفيت زندگى، مىتواند در شناسايى وضع موجود، آگاهى از نقاط قوت و كاستىها و نواقص احتمالى،با هدف ارتقاى كيفيت محيط سكونتى، مؤثر واقع گردد. دراين زمينه يكى از بهترين الگوهاى ارزيابى، استفاده از سنجش كيفيت زندگى ساكنان در خصوص محيطهاى سكونتىشان است. در اين پژوهش، به طور همزمان كيفيت زندگى ذهنى و عينى سنجش شده است.

سنجش نشانگرهاى عينى فقدان كاربرىهاى رفاهى، خدماتى، و گذراندن اوقات فراغت، دسترسى نازل به كاربرىهاى مختلف شهرى بخصوص به كودكستان،ورزشگاه، و محل کسب برای خریدهای روزانه، نبود سلسله مراتب شبكه معابر برگرفته از بررسى و ارزيابى نشانگرهاى مؤلفه كالبدى را نمايان كرد.

همچنين نشانگرهاى مؤلفه اجتماعى و زيست محيطى در حوزه عينى سنجش شد كه مشكلات تراكم جمعيتى بسيار بالا (485نفر در هكتار)، با توجه به نبود فعاليت و عملكردهاى محلى شهرى، عدم طراحى شبكه معابر، و وجود آلودگى محيطى(بوى فاضلاب و وجود زباله ساختمانى) را نمايان ساخت، كه درحقيقت مىتوان اينگونه برداشت كرد كه، محله مسكونى به فضايى حاصل از اجتماع چندين خانه در كنار هم تنزل يافته است و فاقد كيفيت‌هايى است كه از يك محله مسكونى انتظار مىرود. در سنجش نشانگرهاى ذهنى كيفيت زندگى، از ارزيابى رضايتمندى از محيط مسكونى استفاده شد

نتايج اين مطالعه نشان داد كه رضايتمندى افراد از محيط مسكونىشان، در حد متوسط بوده است، به طورى كه با ايده‌آل آنها از محيط مسكونىشان فاصله نسبى دارد. اين مطالعه نشان مىدهد كه رضايتمندى از كيفيت محله مسكونى، پايينتر از كيفيت واحد مسكونى است كه مهمترين عوامل كاهنده در اين رضايتمندى عوامل اجتماعى مانند نبود امنيت و عوامل زيست محيطى هستند كه باعث آزردگى خاطر ساكنان شده است.

❋ژاله وفا : شایسته یادآوری است که وقتی فاصله ایده آل ها از واقعیت های تحمیل شده توسط طراحان و سازندگان مسکن مهر زیاد باشد سطح ایده آل ها کاهش می یابد و این کاهش سطح پیامدهای فراوان اجتماعی خانوادگی و روانی را به مردم تحمیل می کند.

2-پژوهش در باره مسکن مهر : فقر ۹۰ درصدی در مسکن مهر/طرح‌های مشابه در جهان به شهر ارواح تبدیل شدند:

در مطالعه‌ای که با تأمین هزینه جهاد دانشگاهی (با دستور مستقیم ریاست جهاد دانشگاهی آقای دکتر طیبی) و حمایت مرکز مطالعات راهبردی وزارت کشور صورت گرفت بررسی وضعیت پنج شهرک مسکن مهر استان البرز به صورت پایلوت (سه شهرک در شهر جدید هشتگرد شامل ایران‌خودرو، فاز۴ و بوستان ارم و گلها و دو دو پروژه منفصل از شهر مادر شامل شهرک ابریشم و ماهدشت) با اهداف زیر صورت گرفت:

نقی عسگری عضو هیئت علمی گروه مدیریت و برنامه ریزی شهری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی در خصوص مسکن مهر در گفتگو با ایسنا (۲۶ تیر ۱۳۹۷ ) اظهار داشت:

نتایج پژوهش در بعضی سایت‌های مسکن مهر اطراف تهران نشان می‌دهد حدود ۹۰ درصد ساکنان فقیر و خیلی فقیر هستند (از قضا این مورد از طرفی نقطه قوت مسکن مهر نیز است. چون در مخیله این گروه نیز نمی گنجید که “صاحب” خانه ای شوند.)اما تکیه این پژوهش بر این است که جمع آوری اغلب قشر فقیردر یک مکان میتواند نتایج اجتماعی مناسبی نداشته باشد .)

و نرخ بیکاری در این مناطق ۳۳ درصد است. او با بیان این‌که نمونه‌هایی از پروژه‌های مشابه مسکن مهر در سطح جهان به شهر ارواح تبدیل شده به ارایه راهکارهایی برای جلوگیری از این اتفاق در ایران پرداخت.

وی با اشاره به نتایج این تحقیق در دو حوزه مسکن مهر شهر جدید هشتگرد (درون شهر) شامل ایران خودرو، فاز ۴، بوستان، ارم، گلها و نیز مسکن مهر ابریشم- ماهدشت (منفصل) شامل ماهدشت (البرز) و شهرک ابریشم گفت: نتایج کلی نشان می دهد وضعیت هر دو محدوده در کل بسیار نامناسب (۱.۴۶ از ۵) است.

نرخ اشتغال بسیار پایین (بیکاری ۳۳ درصد) ، فقر گسترده (حدود ۹۰ درصد ساکنان فقیر یا بسیار فقیر) ، تمرکز افرادی که در سالهای گذشته تجربه ورشکستگی داشته‌اند (هشتگرد ۳۳ درصد ساکنان ، ماهدشت و ابریشم۴۵ درصد)، عدم توجه به نهادسازی، توجه بسیار محدود به تأمین فضاهای کسب و کار (در شهرک ماهدشت) و نبود برنامه منسجم برای اشتغالزایی و ایجاد ارتباط بین ساخت و سازهای حمایت شده و تولید شغل برای ساکنان این محلات، زمینه را برای خوابگاهی کردن سکونتگاه‌های مسکن مهر و تمرکز گروه‌های کم‌توان‌تر جامعه در این مناطق فراهم کرده است.

در وضعیت موجود محل اشتغال حدود ۸۲ درصد ساکنان در فاصله بیش از ۵ کیلومتر و ۳۸ درصد از ایشان در فاصله بیش از ۵۰ کیلومتر از محل اسکان آنها است. با روند موجود چشم‌انداز روشنی برای توانمند شدن ایشان و پایدار کردن سکونت و فعالیت در این شهرک‌ها متصور نیست.